Duże i mniejsze – parafialne, czasami filialne, niektóre wzniesione jako kaplice. Kościoły na terenie Gminy Kłodzko to dziedzictwo kulturowe tego subregionu, nierzadko ze śladami dłuta dawnych mistrzów ziemi kłodzkiej, jak chociażby sławnych XVIII-wiecznych rzeźbiarzy Michała Klahra i jego syna.
Wędrując przez poszczególne wioski Gminy Kłodzko natkniemy się także na zabytki w postaci dworów i pałaców, świadczących o statusie dawnych mieszkańców, a dziś dziedzictwie kulturowym tej ziemi.
Chcąc zwrócić na nie uwagę wymieniamy je wraz z krótką metryczką historyczną i architektoniczną. Żródłem poniższych informacji jest: Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 15 - Kotlina Kłodzka i Rów Górnej Nysy pod red. Marka Staffy, Wrocław 1994.
BOGUSZYN
Jadących kłodzką estakadą w kierunku Wrocławia uwagę zwraca położona na wzgórzu okazała budowla. To barokowa Kaplica św. Krzyża z 1732 r. Zachowała kamienny portal i półkoliste okna, a wewnątrz m.in. XVIII-wieczne drewniane polichromowane rzeźby: Piety i św. Franciszka z Asyżu o cechach baroku ludowego. Źródło: jw., s. 58.
DROSZKÓW
W tej niewielkiej, malowniczo położonej wiosce najcenniejszym zabytkiem jest gotycki Kościół filialny pw. św. Barbary z 1405 r., nieznacznie przebudowany na barokowy pod kon. XVII w. lub na pocz. XVIII w., kilkakrotnie remontowany. Jest to budowla jednonawowa, z wydzielonym prezbiterium. Na barokowe wyposażenie składają się m.in. drewniane polichromowane ołtarze i ambona z XVIII w., XVIII-wieczny zespół rzeźb, z których części autorstwo przypisywane jest M. Klahrowi, nieliczne paramenty, a w wieży dzwon z 1652 r. Źródło jw., ss. 115-116.
GOŁOGŁOWY
Kiedy zjedziemy z drogi wojewódzkiej w głab wsi, naszą uwagę zwraca późnobarokowo-klasycystyczny Kościół filialny pw. św. Antoniego – jednonawowy, wzniesiony pod koniec XVIII w. jako kaplica mszalna. Wewnątrz znajduje się skromne późnobarokowe wyposażenie, w tym ołtarz z ok. 1750 r. z obrazem olejnym przedstawiającym patrona – św. Antoniego. Źródło jw., s. 132.
JASZKOWA DOLNA
Kościół parafialny p.w. św. Jana Chrzciciela przyciąga uwagę swą okazałością i ceglastą czerwienią. Jest to budowla neogotycka z 1905 r., z wydzielonym prezbiterium, z bogatym i dość jednorodnym wyposażeniem neogotyckim.
Daty budowy nie należy mylić z istnieniem kościoła w Jaszkowej Dolnej, albowiem pierwsza świątynia wymieniana była już w XIV w. Stary kościół rozebrany został na kilka lat przed budową obecnego, przy czym zostawiono z niego prezbiterium, które zachowało się do dziś jako Kaplica Cmentarna Najświętszego Sakramentu. W jej wnętrzu uwagę zwraca barokowy portal z 1659 r. z kartuszem herbowym i datą. Źródło jw., ss. 168-169.
JASZKOWA GÓRNA
Pierwotny, gotycki kościół wybudowany został ok. 1470 r., a w wiekach kolejnych ulegał przebudowie najpierw na renesansowy, potem barokowy.
Jest to budowla jednonawowa. Wewnątrz na uwagę zasługuje wyposażenie w postaci m.in.: XV-wiecznej gotyckiej drewnianej figury Madonny z Dzieciątkiem, renesansowej ambony z piękną polichromią, kamiennych płyt nagrobnych z końca XVI w., barokowych drewnianych polichromowanych ołtarzy i XVII-wiecznych rzeźb.
W Jaszkowej Górnej obok Kościoła pw. św. Mikołaja uwagę zwraca znajdująca w jego toczeniu Kaplica z barokowo-rokokowym ołtarzem z XVIII-wieczną figurą św. Anny Samotrzeciej. Źródło jw., s. 175.
KROSNOWICE
Kościół parafialny pw. św. Jakuba wzniesiony został w I poł. XIV w. jako gotycki. Obecnie - w wyniku rozbudowy i przebudowy w kolejnych wiekach - jest to budowla barokowa, jednonawowa, z wydzielonym prezbiterium i widocznymi cechami obronnymi. Wewnątrz na uwagę zasługują: drewniany polichromowany ołtarz z 1794 r. – działo M. Klahra, późnogotycki tryptyk z 1520 r., drewniana polichromowana figura gotycka Madonny z Dzieciątkiem z ok. 1400 r., XVI-wieczna renesansowa chrzcielnica ozdobiona herbami, barokowa ambona i nagrobek płk J. von Humbrachta końca XVIII w.
Kościół otacza stary kamienny mur z dwiema bramami i furtką. Od jego wewnętrznej strony, przy ścianie rozpościera się krużganek z okazałymi stacjami Drogi Krzyżowej, kamiennymi epitafiami i płatami nagrobnymi.
Przy kościele znajduje się nagrobek XIX-wiecznego kompozytora związanego z ziemią kłodzką Ignaza Reimanna, który w Krosnowicach spędził całe dorosłe życie. Źródło jw.,ss.250-251.
OŁDRZYCHOWICE KŁODZKIE
Kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela wzmiankowano już w 1384 r. W wiekach kolejnych został przebudowany i powiększony. Wewnątrz na szczególną uwagę zasługuje gotycka drewniana polichromowana rzeźba Madonny z Dzieciątkiem z ok. 1470 r., umieszczona w ołtarzu głównym. Źródło: ss. 322-323.
Zatrzymując się przy kościele w Ołdrzychowicach Kł. nie sposób pominąć znajdującego się tuż obok okazałego Mauzoleum rodu von Magnis. Budowla jest dziś całościowym dziełem sztuki, wzniesionym w 1889 r. z inicjatywy ówczesnego posiadacza miejscowości hr. Antona F. von Magnis, jako miejsce grobowców członków tego arystokratycznego rodu. Frontowa elewacja zwieńczona jest trójkątnym szczytem. W jej centrum znajduje się struktura architektoniczna z portalem, a w polu tympanonu - wykonane z brązu herby skoligaconych rodów von Oppersdorf i von Magnis. Do mauzoleum prowadzą kamienne schody, które z obu stron flankują figury klęczących aniołów. Wewnątrz jest kaplica oraz krypta z sarkofagami.
PISZKOWICE
Kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela, pochodzący z I poł. XIV w., to obok znajdującego się po sąsiedzku pałacu, największy zabytek w Piszkowicach. Budowla była kilkakrotnie niszczona i palona, odbudowywana i przebudowywana, a obecny, klasycystyczny kształt uzyskała na przeł. XVIII i XIX stulecia. Wewnątrz znajduje się bogate i mocno zróżnicowane wyposażenie z XVIII i XIX wieku: klasycystyczny drewniany polichromowany ołtarz główny, eklektyczna drewniana polichromowana ambona, kamienna chrzcielnica, figury i naczynia liturgiczne.
Kościół i stary cmentarz otacza częściowo zachowany kamienny mur z gotyckim budyniem bramnym, którego fragmenty mogą pochodzić nawet z XIV i XV w. i być śladem nadania kościołowi charakteru obronnego. Źródło jw., s. 337.
STARY WIELISŁAW
Pierwotny, drewniany kościół istniał tu już XIII w. i niemal od początku pełni rolę daleko większą niż kościoła parafialnego. Tutaj, w drodze do Gniezna, miał się zatrzymać św. Wojciech. Z kolei w 1300 r. papież Bonifacy VIII podkreślił jego ważność bullą, na mocy której ustanowił go kościołem pielgrzymkowym.
Niestety, w 1428 r. podczas wojny z husytami kościół został spalony. Z pożaru ocalała jedynie drewniana figurka Matki Bożej, która z czasem zaczęła się cieszyć szczególnym kultem i stała się podstawą do utworzenia tu sanktuarium maryjnego.
Obecny Kościół pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej – na pamiątkę przywiezionych tu z Rzymu w 1660 r. relikwii świętej - wzniesiony został XV w. i rozbudowany w kolejnym stuleciu. Był też wielokrotnie remontowany. W czasie wojny trzydziestoletniej, kiedy ziemię kłodzką ogarnęła fala protestantyzmu, schronienie znajdowali tu kapłani z Kłodzka.
Jest to budowla jednonawowa z bogatym wyposażeniem. W ołtarzu głównym umieszczona jest owa gotycka figura Matki Boskiej Wielisławskiej, pochodząca najprawdopodobniej z XIII w., ocalała z pożaru podczas wojny husyckiej. Przedstawia Matkę Bożą jako służebnicę w świątyni i stanowi swobodną kopię przedstawienia z mediolańskiej Katedry Narodzin św. Marii o wyraźnie lokalnych wpływach stylowych. Od XV w. jest przedmiotem kultu. Pozostały wystrój kościoła jest głównie barokowy i rokokowy z XVIII w.: drewniana polichromowana ambona, rzeźby i obrazy, kuta krata z 1660 r., liczne paramenty i naczynia liturgiczne.
Kościół w Starym Wielisławiu zachował charakter obronny. Przy wysokim murze od wewnątrz biegną krużganki, w których znajdują się stare nagrobki i epitafia oraz współczesne staje Drogi Krzyżowej - dzieło J. Grabowskiego.
W 2001 r. Metropolita Archidiecezji Wrocławskiej podniósł Sanktuarium do rangi Sanktuarium Międzynarodowego. Obecnie przechowywane są tu także relikwie św. Jana Pawła II i replika gwoździa, jakim przybito rękę Chrystusa do krzyża.
W Starym Wielisławiu o wojnie z husytami przypomina nie tylko historia kościoła parafialnego, ale również Kaplica Mauzoleum księcia Jana Ziębickiego. Wzniesiona została na początku XX w. z kamienia i żelbetu wg projektu arch. L. Schreidera na miejscu domniemanej śmierci Jana Ziębickiego w bitwie w 1428 r. Sklepienie wnętrza zdobi fresk przedstawiający ów krytyczny moment bitwy – śmierć księcia. Źródło jw., ss. 421-424 oraz strona: starywielislaw.pl
SZALEJÓW DOLNY
Częściowo obronny charakter (mur otaczający cmentarz) zachował także Kościół pw. śś. Szymona i Tadeusza w Szalejowie Dolnym, wybudowany w l. 1489-91, a w wiekach kolejnych rozbudowany i przebudowany na początku XVIII w. Wewnątrz zobaczymy cenne wyposażenie, głównie barokowe: drewniany polichromowany ołtarz główny z ok. 1740 r. z grupą figur Trójcy św., ołtarz w Kaplicy Zmarłych z ok. 1670 r. in. Źródło jw., s. 432-433.
SZALEJÓW GÓRNY
Pierwotny kościół w tej wsi był drewniany, wzniesiony w drugiej połowie XIII w. Obecny, pw. św. Jerzego, pochodzi z 1366 r., aczkolwiek – jak można się domyślić – nie zachował się w stanie pierwotnym, tylko po przebudowach w wiekach. Na uwagę zasługuje plafon na stropie nawy, przedstawiający Zmartwychwstanie z połowy XIX w., rzeźby Piety z 1420 r. i XVI-wiecznej Madonny z Dzieciątkiem.
Kościół w Szalejowie Górnym jest jedną ze świątyń na ziemi kłodzkiej, które zachowały charakter obronny – otoczony jest murem ze strzelnicami i XVI-wiecznym budynkiem bramnym. Na uwagę zasługuje również wolno stojąca XVII-wieczna dzwonnica z dzwonem z 1354 r. Źródło jw., s. 440.
ŚWIĘCKO
Tuż przy głównej drodze biegnącej przez wieś uwagę zwraca niewielka budowla sakralna. To barokowy Kościół filialny pw. św. Floriana z 1794 r., wzniesiony przez miejscowych chłopów przy pomocy hrabiego won Magnis jako kaplica cmentarna. Jest to skromna budowla salowa, z późnobarokowym drewnianym polichromowanym ołtarzem z końca XVIII w. Patron kościoła - św. Florian w postaci płaskorzeźby – umieszczony jest również na cokole kamiennej figury Chrystusa na Krzyżu. Źródło jw., s. 469-70.
ŻELAZNO
Pierwotny kościół powstał ok. 1326 r. Z czasem, w połowie XIV w., zastąpił go gotycki, który w wiekach kolejnych był przebudowywany i remontowany, również w XX w.
Dziś jest to Kościół pw. św. Marcina - skromna budowla orientowana, salowa, z wydzielonym węższym prezbiterium, przy którym znajduje się piętrowa zakrystia. Wewnątrz uwagę zwraca cenne i zróżnicowane wyposażenie: gotyckie kamienne sakramentarium w postaci wnęki o ostrosłupkowym obramieniu zwieńczonym krzyżem i głową Chrystusa poniżej, XV-wieczna drewniana polichromowana figura Madonny z Dzieciątkiem, polichromowana ambona z 1777 r. – dzieło M. Klahra, XVIII-wieczna drewniana polichromowana chrzcielnica i in.
Kościół jest otoczony starym murem, być może obronnym, od wewnątrz z krużgankiem z Drogą Krzyżową i zespołem płyt nagrobnych. Źródło jw., ss. 518-521.
.jpg)
