Informacje podstawowe:
Powierzchnia: 1 839 ha
Liczba mieszkańców: 998 (stan na: 11.07.2024)
- Sołtys: Ewa Matusiak,
- Samorządowy koordynator wsi: Magdalena Orłowska, tel. 74
- Opiekun świetlicy: Ewa Matusiak
- Koło Gospodyń Wiejskich: przewodnicząca Ewa Matusiak
Filia Biblioteki Publicznej: Ewa Włoszek, tel. 74
Parafia rzymsko-katolicka Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej: proboszcz –ks. Henryk Dereń, tel.
Ochotnicza Straż Pożarna: prezes Adam Kandziora
Przybytek niebieski
Historia Starego Wielisławia okiem Marka Perzyńskiego
Przechowuje się tutaj m.in. relikwie Krzyża Świętego i gwóźdź wykuty na wzór tego, jakim przybito rękę Pana Jezusa do krzyża. Kościół w Starym Wielisławiu, w którego ołtarzu głównym od stuleci stoi figurka Matki Boskiej, już w 1300 roku papież Bonifacy VIII nazwał Przybytkiem Niebieskim. 16 września 2001 roku kard. Henryk Gulbinowicz, metropolita wrocławski, podniósł go do rangi sanktuarium. Uroczystościom przewodniczył kard. Ligi Pogoi z Watykanu, osobisty wysłannik papieża Jana Pawła II.
Karol Wojtyła odwiedził wielisławskie sanktuarium, gdy był jeszcze biskupem krakowskim. Upamiętnia to tablica wmurowana przy wejściu do kościoła. Nie był jedyną wielką osobistością, jaka nawiedziła to miejsce. W drodze do Gniezna miał zawitać tutaj – według starych przekazów – św. Wojciech.
Kościół w Starym Wielisławiu istniał już w XII wieku. Szczególnie pamiętny okazał się rok 1300, gdy papież Bonifacy VIII wydał bullę, w której nazwał wielisławską świątynię Przybytkiem Niebieskim i ustanowił ją kościołem pielgrzymkowym. Ruch pielgrzymkowy nasilił się po roku 1713, gdy zaraza zrobiła w okolicy straszliwe spustoszenie, nie tknęła jednak nikogo w Starym Wielisławiu, gdzie zanoszono modły o ocalenie.
Kościół w Starym Wielisławiu pozostał katolicki nawet w latach , gdy hrabstwo kłodzkie podczas wojny trzydziestoletniej ogarnęła fala protestantyzmu. Nową wiarę niosły ze sobą luterańskie wojska, nierzadko przy okazji grabiąc, paląc i mordując. Wypędzeni kapłani chronili się na terenie kościoła w Starym Wielisławiu, którego nie udało się odebrać katolikom, nawet pułkownikowi Segusowi Spesowi. Splądrował on w 1620 roku kościół w Kłodzku i plebanię w Starym Wielisławiu, po czym wybrał się ponownie na czele kompanii wojska do Starego Wielisławia, ale na miejsce nie dojechał, bo podczas jazdy… umarł.
W Starym Wielisławiu pielgrzymi mogli odpocząć choćby w krużgankach, obiegających owalnie kościół, który należy do grupy obronnych świątyń. Hrabstwo kłodzkie przechodziło burzliwe dzieje, zwłaszcza w czasie najazdów husyckich i wojny trzydziestoletniej. Fortyfikacje kościołów, w których chroniła się zazwyczaj zagrożona ludność, były więc koniecznością. Wbudowane w obwód wysokiego muru okazałe kaplice przypominają strażnice lub baszty.
Stojąca w ołtarzu głównym kościoła słynąca cudami figurka Matki Boskiej pochodzi najprawdopodobniej z XV wieku, choć są głosy, że jest to nawet wiek XIII. Tradycyjny przekaz mówi, iż figura ocalała z pożaru, który strawił kościół podczas najazdu husytów w 1248 roku. Naukowcy głowią się, w jakim stylu ja wykonano. Według niektórych jest to swobodna kopia z katedry mediolańskiej, o wyraźnie lokalnych wpływach stylowych. Czczona jest jako Matka Boska Bolesna. Ubierana jest w sukienki wotywne. Dawniej zmieniano je zgodnie z cyklem roku liturgicznego. Inne były na Wielkanoc, inne na Boże Narodzenie, czy czas zwykły. Przypominały o czasach świętych, co miało charakter informacyjno-pedagogiczny. Ostatnią sukienkę, ozdobioną piastowskimi orłami, ufundował kard. Henryk Gulbinowicz, metropolita wrocławski. W sumie „garderoba” Matki Bożej zawiera kilka sukienek, w większości liczących sto i więcej lat.
To, że figurka wielisławska zostanie pięknie ozdobiona, ślubował w 1645 roku Matce Bożej chłop Geogr Tieffgen, jeśli odnajdzie się zakopany przez niego pod drzewem skarb. Uczynił tak w obawie przed plądrującymi tę okolicę żołnierzami. Skarb odnalazł się. W to miejsce, w którym Tieffgen modlił się do Maryi, odniósł go rabuś. Podobnie legendarny charakter ma przekaz mówiący o powstaniu sanktuarium wielisławskiego.
Mówi o bogatym chłopie o nazwisku Schneider, który we śnie usłyszał polecenie Maryi, nakazującej mu wyrzeźbić jej wizerunek. Przedtem nie szczęściło się mu. Gdy spełnił polecenie Maryi, wszystko się odmieniło. Obie legendy mają swój głębszy sens. Mówią, że tak naprawdę jedynym bogactwem jest tylko głęboka wiara. Figurę wielisławską przedstawiano z mieczem w sercu, którego w oryginale nie ma. Z tyłu wizerunku widnieją krzyż, gąbka na długim kiju i włócznia, czyli atrybuty Męki Pańskiej. Tak bowiem, jako Matka Boska Boleściwa, stojąca pod krzyżem, miała ukazać się Maryja Schneiderowi. Krzyż i atrybuty Męki Pańskiej widoczne są w tle figury w ołtarzu głównym wielisławskiego sanktuarium.
Pierwszy kościół w Starym Wielisławiu, spalony w 1428 roku przez husytów, zastąpiony został murowanym. Obecny wzniesiono w XV wieku i rozbudowano w wiekach XVI i XVIII. Wystrój wnętrza jest głównie barokowy i rokokowy. Kościół nosi wezwanie św. Katarzyny Aleksandryjskiej, której relikwie przywieziono tutaj w 1660 roku z Rzymu. Obecnie opiekują się nim ojcowie i bracia ze Zgromadzenia Najświętszych Serc Jezusa i Maryi.
– Cuda zdarzały się tutaj „od zawsze” – twierdzi o. Marian Węsak, proboszcz i kustosz wielisławskiego kościoła. Kroniki mówią o wielu takich przypadkach. Warto wspomnieć najbardziej spektakularne, jak choćby cudowne uzdrowienie częściowo sparaliżowanej Marii Magdaleny Neuceckin z Gorzanowa, która oprócz paraliżu cierpiała na silne bóle głowy. Gdy zawiodły środki medyczne, kazała się przywieźć do kościoła w Starym Wielisławiu, gdzie nagle odzyskała zdrowie.
Za cudowny powrót do zdrowia dziękuje też miejscowy parafian Mirosław, potrącony trzy lata temu przez pijanego kierowcę. Mirosław pomimo szybko udzielonej pomocy długo nie odzyskiwał przytomności. Życie wymodlili mu rodzice. Przyjechał do kościoła na wózku, podziękować Maryi. Obecnie przychodzi o własnych siłach.
Do Starego Wielisławia można dojechać zarówno od strony Kłodzka - przy drodze miniemy wówczas kaplicę-mauzoleum ks. Jana ziębickiego, jak i Polanicy-Zdr. Przy zjeździe do Starego Wielisławia od strony Polanicy Zdr. stoi tablica informacyjna. W wielisławskim sanktuarium liturgiczne wspomnienie Matki Boskiej Bolesnej jest 15 września, ale obchodzone jest w trzecią niedzielę września. Drugi odpust odbywa się w dniu patronalnym św. Katarzyny Aleksandryjskiej – 25 listopada.
Na podstawie „Przewodnika dla dociekliwych. Gminy Kłodzko skarby i osobliwości” M. Perzyńskiego.
.jpg)
