Informacje podstawowe:
Powierzchnia: 1 196 ha
Liczba mieszkańców: 764 (stan na: 11.07.2024)
- Sołtys: Paulina Szpetanowska, tel.
- Samorządowy koordynator wsi: Mirosław Jurewicz, tel. 74
- Opiekun świetlicy: Małgorzata Trzeciak
- Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi: dyrektor Marta Lutosławska, tel. 74
- Filia Biblioteki Publicznej: Monika Fedak, tel. 74
- Ochotnicza Straż Pożarna: prezes Agata Kwinta
- Parafia rzymsko-katolicka p.w. św. Jerzego: proboszcz – ks. Grzegorz Todorowski
Gotyckie opłakiwanie
Historia Szalejowa Górnego okiem Marka Perzyńskiego
Mało który samochód mknący ruchliwą szosą Kłodzko - Kudowa-Zdrój zatrzymuje się w Szalejowie Górnym, a szkoda, bo zachował się tutaj wielki skarb kulturowy – gotycka drewniana Pieta z około 1420 roku, przechowywana w kościele pw. św. Jerzego. Jest to typowa świątynia obronna, z zachowanym potężnym murem i strzelnicami. W jej pobliżu stoi wysoka kolumna, na której umieszczono zbarokizowaną kamienną kopię tutejszej Piety, czyli figury Matki Boskiej Bolejącej z ciałem zmarłego Syna na kolanach.
Skoro kolumna ta powstała na początku XVIII wieku, to znaczy, że kult maryjny musiał być tutaj wciąż silny. Jeśli przyjrzymy się jej bliżej, zobaczymy na kapitelu wyryte: dzban, gwoździe, młotek i bicz, czyli narzędzia Męki Pańskiej (motyw Arma Christi). Na cokole umieszczono łaciński napis mówiący, że ta „kolumna należy do Łaskawej, Boleściwej Matki i została przez wierzących czcicieli Maryi z powodu ślubowania wzniesiona, którzy uciekają się do niej i szukają u niej pomocy”.
Mamy więc do czynienia z typową kolumną wotywną. Jest to jeden z dowodów na to, że kościół w Szalejowie Górnym był kiedyś znanym miejscem pielgrzymkowym. Kultem cieszyła się właśnie gotycka Pieta, będąca jedną z najstarszych rzeźb gotyckich w drewnie na świecie.
Kościół w Szalejowie Górnym powstawał w kilku etapach. Pierwszy, drewniany z 1269 roku, zastąpiono gotyckim w drugiej połowie XIV wieku. Zbarokizowano go w latach 1682-83. Charakter obronny nadano mu w XV wieku. Była to konieczność, choćby z powodu najazdów husyckich. Mur obronny zachował się w dobrym stanie prawie w całości. W jego południowej części widnieją nawet ślady ganku straży oraz strzelnice szczelinowe, przez które można było oddawać strzały. W tej samej części w murze wznosi się gotycki, piętrowy budynek bramny z ostrołukowym przejściem.
Druga brama (służąca też jako dzwonnica) z 1682 roku z gotyckim dzwonem z 1354 roku, wznosi się od strony zachodniej. W jej mur od strony dziedzińca kościelnego, nad przejściem, wmurowano fragment gotyckiej wimpergi z głową Chrystusa (forma veraikonu). Do dzwonnicy przylega dawna kaplica nagrobna z zespołem ciekawych epitafiów dawnych panów tych ziem.
Widoczny z daleka kościół był zawsze swoistym punktem orientacyjnym. Zatrzymywali się tutaj na popas podróżni, udający się w kierunku znanych miejsc uzdrowiskowych ziemi kłodzkiej (bardzo blisko stąd do Polanicy-Zdr.). Jedno ze źródeł naturalnej wody mineralnej (szczawa wodoro-węglanowo-wapniowo-sodowa), zwane dawniej „Victoria”, znajduje się zresztą na terenie Szalejowa Górnego, ale nie jest eksploatowane. Turyści zatrzymywali się tutaj najpierw w starej karczmie, a potem w dwóch zajazdach. Skoro zaś były postoje, musiała być i kuźnia, której budynek zachował się do dzisiaj.
Na podstawie „Przewodnika dla dociekliwych. Gminy Kłodzko skarby i osobliwości” M. Perzyńskiego.
.jpg)
